Heb jij die filmpjes van Bunny ook gezien? Bunny heeft geleerd om met woorden te praten met haar begeleider. Ze doet dat door middel van praatknoppen, ook wel dog buttons of pet buttons genoemd. Bunny gebruikt er tientallen, en gebruikt er meerdere achter elkaar om duidelijk te maken wat ze wil. Knap van haar!
Of toch niet? De meningen zijn zeer verdeeld over in hoeverre Bunny de knoppen echt gebruikt om iets duidelijk te maken, of de combinaties die ze gebruikt ook echt duidelijk maken wat ze denkt, of dat ze er maar gewoon in het wildeweg op drukt om aandacht te krijgen. Bekijk maar eens een paar van haar filmpjes klik hier voor haar YouTube kanaal) en laat me in de reacties weten wat jij denkt. Wat vind jij van de zinnen die ze maakt, en zou jij ze anders interpreteren dan haar begeleider dat doet?
Ik vraag me al lange tijd af of ik ook praatknoppen voor mijn honden, Ghost en Kaya, zou aanschaffen. Aan de ene kant vind ik het niet nodig, want ze kunnen mij heel goed met lichaamstaal duidelijk maken wat ze graag willen. Aan de andere kant ben ik wel heel benieuwd of ze het concept kunnen begrijpen, en of ze bewust en met opzet een combinatie van twee of meer knoppen kunnen leren gebruiken om met woorden te leren communiceren.
Zoals je in mijn vorige artikel hebt kunnen lezen, is Ghost pas geopereerd aan zijn knie. Hij is erg actief en vindt het moeilijk om lang rust te moeten nemen. Daarom bedenk ik allerlei dingen om met hem te doen terwijl hij gewoon lekker op zijn plaats ligt en zijn knie niet hoeft te belasten. De perfecte mogelijkheid dus om die dog buttons uit te proberen! Ik wil echter wel zeker weten dat mijn honden ook echt begrijpen wat ze ‘zeggen’ wanneer ze de knoppen indrukken, dus dan komt de vraag: hoe kun je een hond deze praatknoppen aanleren op een juiste manier? Laten we hier eens in duiken.
Inhoudsopgave
Wat zijn praatknoppen of dog buttons?
Praatknoppen, ook wel dog buttons of pet buttons genoemd, zijn knoppen die door een dier bediend kunnen worden om ons met woorden duidelijk te maken wat ze willen of ervaren. Op iedere knop zit een opnamefunctie waarmee je een woord of woordcombinatie kan opnemen. Wanneer het dier op de knop drukt, speelt de knop dit af.
Wanneer praatknoppen op een goede manier aangeleerd zijn aan een hond, zou hij met behulp van één of enkele knoppen heel precies zijn wensen kunnen aangeven.
Vaak komen deze knoppen in sets van 4 en komen ze inclusief stickervel om ze te markeren en een grondplaat met gaten waar je ze in kan zetten. Een grondplaat is belangrijk, vooral wanneer je van plan bent om je collectie uit te breiden, zoals je verderop in dit artikel kunt lezen. Je kunt er echter ook zelf één maken.
Voor het aanleren beginnen we eerst met één knop, maar het is handig om een set van 4 aan te schaffen om je hond opties te geven.
Kaya beveelt dog buttons aan!
Op Bol vind je tientallen verschillende sets met praatknoppen voor honden. Voor ieder wat wils!
Hoe kies je wat de praatknoppen zeggen?
Voordat we beginnen met aanleren, zullen we moeten bepalen wat je precies wil dat iedere knop betekent. En ook daar moeten we even goed bij nadenken. Het is namelijk, zeker in dit vroege stadium, niet handig om zomaar iets te kiezen. Als we willen dat de hond begrijpt wat welke betekenis een knop heeft, zullen we die heel goed moeten aanleren. Het moet voor de hond heel duidelijk zijn wat, per knop, het gevolg is van het indrukken daarvan. Het aanleren van de link tussen actie en gevolg werkt het beste als de betekenis van de knop aan bepaalde voorwaarden voldoet.
1Woorden met een bestaande betekenis
Het is niet handig om een knop met een woord aan te leren dat de hond niet kent. Hij snapt dan en het woord, en de link met de knop daarvan niet.
Om de hond te leren dat een knop betekenis heeft, is het dus beter om woorden te kiezen waar de hond de betekenis al van kent. Mijn honden weten bijvoorbeeld wat “zit” betekent, en “wandelen” en nog heel veel meer woorden en woordcombinaties.
Dingen die de hond nu al aan je vraagt
De meest effectieve manier om een hond iets aan te leren is om iets te gebruiken dat je hond vanzelf al aan je vraagt. Het moet dus iets zijn, waar hij jou voor nodig heeft.
Mijn honden vragen bijvoorbeeld vaak om te gaan wandelen. “Wandelen” zou dus een goede keuze kunnen zijn voor een button. Spelen is ook iets wat ze graag doen en regelmatig proberen af te dwingen. Ook vragen ze regelmatig om eten of snacks.
Wensen die je altijd kan inwilligen
Om een hond de link tussen een knop en het drukken daarop goed aan te leren, is consistentie van jouw kant heel belangrijk. Je mag een druk op een knop dus nooit negeren en dit moet altijd hetzelfde resultaat hebben. Let op: dus ook wanneer je zelf (per ongeluk) op de knop drukt, moet je de wens (de betekenis van de knop, dus bijvoorbeeld “snoepje”) inwilligen. Een druk op de knop wordt dus altijd opgevolgd door (hetzelfde) resultaat!
Als je hond op de knop “Wandelen” drukt, zul je dus met hem moeten gaan wandelen, ook als hij dat 20 keer op een dag doet. Als je een knop met “spelen” hebt, moet je dus iedere keer even met je hond spelen wanneer hij erop drukt.
Je snapt dat woorden die eten of snacks betekenen dus niet zo handig zijn, want je hond heeft heel snel door dat hij dan eigen baas is over zijn voer!
Note: uiteindelijk kun je de hond wel praatknoppen aanleren met verzoeken (want dat zijn de woorden eigenlijk) die je niet altijd inwilligt, maar voor nu is het belangrijk dat de hond leert dat hij de knoppen kan gebruiken om iets gedaan te krijgen van jou. Het gaat voor hem een andere manier worden om zijn wensen aan jou kenbaar te maken.
Vaak herhalen
Herhaling, herhaling, herhaling! Door steeds weer hetzelfde resultaat aan de druk op een bepaalde knop te geven, en dat vaak te herhalen, kun je je hond snel praatknoppen aanleren. Om te beginnen is het dus handig om iets te kiezend dat vaak herhaald kan worden. “Spelen”, bijvoorbeeld. “Strand” zou in ons geval niet zo handig zijn, aangezien wij ver moeten rijden voordat we bij een strand zijn.
Waardevol voor de hond
Last but certainly not least: het woord moet van grote waarde zijn voor de hond. Hij kent dus niet alleen het woord, maar het betekent ook iets belangrijks voor hem.
“Spelen” is iets wat veel honden heel graag doen samen met hun eigenaar, net als “wandelen”. Dat zouden dus goede opties kunnen zijn om mee te beginnen.
Samengevat zijn dit de voorwaarden voor het bepalen welke betekenis/ woord een knop in de aanleerfase krijgt:
- De hond kent het woord al
- Het woord is iets waar de hond vanzelf al om vraagt
- Het woord is een wens die jij altijd bereid bent in te willigen (voorlopig)
- Het resultaat is iets dat vaak herhaald kan worden
- Het woord heeft grote waarde voor de hond
Aanvullende voorwaarden
Voor mij geldt op dit moment nog een extra beperking, want Ghost moet voorlopig rust houden. Het woord moet dus ook nog iets zijn dat hij op zijn ligplaats kan doen. “Wandelen” wordt dus niet mijn eerste keuze.
Ik heb gekozen om te beginnen met het woord “spelen”, omdat dat iets is dat we ook regelmatig doen terwijl Ghost gewoon op zijn plaats ligt. Daarnaast:
-
kennen mijn honden het woord al
-
is het iets waar ze vaak zelf om vragen
-
is het iets wat ik altijd bereid ben om te doen
-
is het iets wat ik vaak achter elkaar kan herhalen
-
is het van grote waarde voor ze
Kaya speelt niet liggend, maar dat maakt in dit geval niet uit. Zij is niet geblesseerd en kan gewoon staand spelen. Ik kan dit woord dus voor beide honden gebruiken.
Ook het woord “buiten” voldoet aan alle voorwaarden. Ghost gaat wel gewoon naar buiten om lekker in de tuin te liggen als wij buiten zijn, en natuurlijk om zijn behoefte te doen, dus ik zou ook het woord “buiten” kunnen kiezen.
Stappenplan voor het aanleren van praatknoppen aan je hond
De eerste stap van het aanleren van praatknoppen aan je hond is het kiezen van een woord. Dat hebben we hierboven gedaan, dus nu is het tijd om de knop te gaan aanleren. Dit zijn de stappen die we gaan volgen:
- Stap 1: Aanleren drukknop
- Stap 2: Voorbereiden drukknop
- Stap 3: Plek uitzoeken om te trainen
- Stap 4: Link leggen
- Stap 5: Aankijken voor reageert
- Stap 6: Praatknoppen verplaatsen naar vaste plek (als nodig)
Dit zijn de stappen die je kan volgen voor het aanleren van de allereerste praatknop aan je hond. Nu hij echter weet wat de bedoeling is, kunnen we het toevoegen van nieuwe knoppen op een andere manier doen.
- Stap 7: Toevoegen nieuwe knop
Laten we beginnen!
Stap 1: Aanleren drukknop
De hond kan de knop zowel met zijn snuit als met zijn poten indrukken. Dat moet hij wel eerst aanleren.
Ghost en Kaya kennen de drukknop al, omdat we vaak spelen met de Memory Trainer. Ik hoef die dus niet meer aan te leren, maar in dit filmpje kun je zien hoe je dat moet doen.
Je gebruikt in de aanleerfase geen geluid en laat de knop “uit”. Het gaat er in deze stap om dat de hond snapt dat hij de knop in kan drukken om een resultaat te krijgen.
In de volgende stap gaan we de praatknop voorbereiden en er een geluidje aan geven.
Stap 2: Voorbereiden drukknop
Voordat we beginnen met aanleren van praatknoppen aan je hond, hebben we nog wat voorbereidend werk te doen. We moet namelijk ons gekozen woord inspreken, een bijbehorende sticker plakken en een vaste plek voor de knop op het grondbord kiezen.
Woord inspreken
Eerst gaan we het woord of woordcombinatie inspreken op de knop. Zorg ervoor dat je goed verstaanbaar bent en er geen achtergrondlawaai is. Luister het zelf eerst terug om te testen. Steek de praatknop in een daarvoor bestemd gat in het stuk foam dat meestal meegeleverd wordt. Als je dat niet hebt, dan is het handig om zelf een grondbord te maken waarop je de buttons kan vastzetten. Dat kan bijvoorbeeld met klittenband.
Sticker plakken
De meeste sets dog buttons worden inclusief stickers geleverd. Kies een sticker uit die het beste bij het woord op de knop past. De stickers zijn voor ons als eigenaren / begeleiders om te onthouden welke knop wat betekent.
Plek van de praatknop bepalen
Onze honden onthouden geen stickers, maar de locatie van de knop op het grondbord. Zorg er dus voor dat iedere knop een eigen plek op dat bord heeft en wijk daar niet vanaf.
In de meeste sets heeft iedere knop een andere kleur. Voor je hond is dat echter niet zo belangrijk, want die ziet maar weinig kleur. Bovendien bestaan de meeste sets uit enkele knoppen en kun je de sets uitbreiden door er meerdere te kopen en de grondplaten aan elkaar te klikken. Dat is hartstikke leuk, want je kan je hond op die manier dus heel veel woorden en woordcombinaties leren. Maar dat betekent ook dat in iedere set dezelfde knoppen met dezelfde kleuren zitten. Het is dus echt de locatie van de knop op het grondbord die het belangrijkst is voor de hond.
Vaste plek van het grondbord bepalen
Niet alleen hebben de praatknoppen een vaste plek in het grondbord, maar het is handig om ook je grondbord een vaste plek in huis te geven. Het beste is om een plek te zoeken in een ruimte waar je hond en jijzelf veel tijd doorbrengen, bijvoorbeeld in de huiskamer. Het fijnste voor de hond is een plek waar hij goed bij kan en zelf ruimte heeft om er omheen te lopen. Op die manier kan hij overal nog steeds goed bij wanneer je meerdere grondplaten nodig hebt.
Wanneer je daar de ruimte niet voor hebt, zoals ik, is het in ieder geval fijn wanneer de hond zich niet in rare bochten hoeft te manoeuvreren om bij de dog buttons te kunnen.
Zelf heb ik een plek naast de gangdeur en buiten de looproute in de huiskamer gekozen.
Stap 3: Plek uitzoeken om te trainen
Om te beginnen zal de grondplaat misschien nog niet op zijn vaste plek liggen. Ghost moet de knop al liggend op zijn slaapmat aanleren tot hij weer meer mag gaan lopen van de dierenarts.
Om te zorgen dat hij ook rustig blijft liggen wanneer ik met Kaya train, doe ik dat buiten in de tuin.
Voor jouw hond kan het misschien ook fijn zijn om het eerste begin te oefenen op een andere plek dan waar de grondplaat uiteindelijk komt te liggen. Uiteindelijk gaan we die langzaam maar zeker naar zijn vaste plek verplaatsen.
Het aanleren van praatknoppen aan je hond zal het beste werken wanneer je ervoor kan zorgen dat de beoogde reactie (het resultaat) direct na het indrukken van de knop kan volgen. Wanneer je dus een knop voor “naar buiten” wil aanleren, kun je het beste de knop in de buurt van de deur aanleren. Op die manier is de reactie direct en leert de hond het verband sneller.
Stap 4: Link leggen
Wanneer de voorbereiding gedaan is, is het eindelijk tijd om aan de slag te gaan! De hond mag nu op de knop drukken. Hij zal eerst nog geen samenhang zien tussen zijn actie en jouw gedrag (het effect van zijn druk op de knop), dus zorg dat je het een paar keer herhaalt.
Wij mensen hebben de neiging te snel te willen wanneer we onze dieren iets aanleren. Om iets nieuws goed aan te leren, of het nu een praatknop of zitten is, is herhaling essentieel. Wanneer je hond op dag 1 de link al legt tussen actie en effect, doe je dezelfde oefening de volgende dag nog eens dunnetjes over.
Stap 5: Aankijken
Net als wij, maken honden ook weleens een foutje. Wanneer hij meerdere knoppen heeft om uit te kiezen, is het niet ondenkbaar dat hij weleens een andere knop indrukt dan hij eigenlijk bedoelde. Hij krijgt dan iets van ons waar hij eigenlijk niet om wilde vragen.
Dat is de reden dat ik wil dat mijn honden mij bevestiging geven dat ze de juiste knop ingedrukt hebben. De manier waarop ze dat gaan doen, is mij aankijken.
Wat is de reden waarom ik aankijken kies?
Omdat ze dat van nature al doen als ze me iets vragen. Jouw hond doet dat waarschijnlijk ook. Als hij iets wil, probeert hij je aandacht te trekken en kijkt je aan. In principe volgen we dit proces, en leren hem dat de manier van aandacht trekken een druk op een knop is.
Stap 6: Praatknoppen verplaatsen naar vaste plek (als nodig)
Als je in de eerdere stappen de grondplaat al direct op zijn uiteindelijke plek had gelegd, kun je deze stap overslaan.
Als je dat niet had gedaan, zoals ik, is het nu tijd om de knoppen te gaan verplaatsen. Dit kan ineens, door de grondplaat met knop direct op de nieuwe plek te leggen. Voor veel honden zal het echter makkelijker zijn om de knoppen geleidelijk aan te verplaatsen, zeker als de plek van het aanleren ver van de uiteindelijke vaste plek ligt.
Per hond is de afstand die je de knop per keer kan verplaatsen anders zijn. Laat de hond eerst de knop op de “oefenplek” indrukken en zorg voor het resultaat. Daarna kun je experimenteren met de afstand die je de knop verplaatst, tot die uiteindelijk op zijn vaste plek ligt.
Gefeliciteerd! Jij en je hond hebben alle stappen doorlopen en heeft hij zijn eerste praatknop aangeleerd! Nu is het tijd voor de tweede.
Stap 7: Nieuwe knop toevoegen
Ook over de tweede knop moet goed negedacht worden. Die moet weer aan dezelfde voorwaarden voldoen als de eerste. Hier is nogmaals het rijtje voorwaarden:
- De hond kent het woord al
- Het woord is iets waar de hond vanzelf al om vraagt
- Het woord is een wens die jij altijd bereid bent in te willigen (voorlopig)
- Het resultaat is iets dat vaak herhaald kan worden
- Het woord heeft grote waarde voor de hond
Ik wil hier nog een zesde voorwaarde aan toevoegen, namelijk:
- Het woord moet een duidelijk merkbaar ander effect hebben dan de eerste
Je wil namelijk ook dat de hond onderscheid gaat maken tussen de verschillende knoppen. Wat hij nu dus moet leren is niet alleen de betekenis van de tweede knop, maar ook dat iedere knop een andere betekenis heeft. Het is niet de bedoeling dat hij de eerste de beste knop die hij tegenkomt in gaat drukken als hij iets wil, want dat is het doel niet.
Tegenstellingen
Sommige trainers raden het aanleren van knoppen in tegengestelde paren aan. Als je eerste knop “spelen” is, zoals bij mij, zou de tweede knop “slapen” of iets dergelijks moeten zijn. “Slapen” voldoet echter niet aan de andere voorwaarden. Het is bijvoorbeeld meestal niet iets waar mijn honden om vragen, en het vaak achter elkaar herhalen is ook erg lastig.
Misschien is het later, wanneer de hond geleerd heeft dat iedere knop iets anders betekent en hij zelf de betekenissen probeert uit te vogelen, wel mogelijk om dat soort woorden op een knop te zetten. Voor nu kies ik echter als tweede woord “kriebeltjes”, wat zoiets als kriebelen betekent. Dat voldoet aan alle voorwaarden.
Voorbeeldfilmpjes eerste training
Van beide honden heb ik de eerste kennismaking met de dog buttons gefilmd. Hieronder kun je zien hoe onze eerste training verliep.
Ghost
Kaya
Je ziet dat ik de oefening maar een paar keer herhaal. Dat is genoeg om mee te beginnen. Voor Kaya was het zelfs al genoeg om de link te leggen tussen actie en effect. Op dat moment is het belangrijk om niet teveel te willen en te voorkomen dat de hond in verwarring raakt, dus stop ik direct.
Ook merk je misschien dat ik geen commando gebruik om de honden zover te krijgen dat ze op de knop drukken. Ik wil ten slotte dat ze op eigen initiatief gaan aangeven wat ze willen, en niet dat het een opdracht wordt die uitgevoerd moet worden. Ze hoeven niet te drukken, maar dat betekent dat ik ook niet met ze ga spelen.
Voorbeeldfilmpjes tweede training
Op dag 2 van het aanleren van praatknoppen bij een hond deed ik eigenlijk hetzelfde, maar de honden wisten nu dat ik iets zou doen als zij op de knop drukten. Bekijk de filmpjes van dag 2 maar eens.
Ghost
Kaya
Je ziet duidelijk dat Ghost wel begrepen heeft dat hij iets met de knop moet, en probeert of alleen kijken en daarna alleen aanraken ook effect hebben. Wanneer dat niet zo blijkt te zijn, drukt hij er toch maar eens op. Zijn initiatief wordt direct beloond door met hem te spelen. Ik sluit voor hem ook weer direct de training af.
Kaya heeft onthouden dat ze op de knop moet drukken, maar in de opwinding van haar eerste succes weet ze even niet meer wat ze moet doen. Ze probeert mij met haar poot in te drukken, maar herinnert zich snel weer dat ze dat op de knop moet doen. Daarna gaat het wel weer een paar keer goed en sluit ik af voordat ze weer in de war kan raken.
Vandaag is dag 3. Ben je benieuwd hoe onze training verloopt? Je kan het precies volgen op ons YouTube kanaal.
Conclusie
Je merkt waarschijnlijk wel dat bij het aanleren van praatknoppen aan je hond meer komt kijken dan je in eerste instantie verwacht had. Dat was voor mij in ieder geval wel zo. Al vanaf het moment dat ik ze bestelde, was ik aan het nadenken over hoe ik dit ging aanpakken en waarom op die manier en juist niet op een andere.
De werkwijze in dit artikel lijkt mij een goede, maar dat betekent niet dat andere methoden niet, of niet goed, werken. Heb jij het aanleren van praatknoppen bij jouw hond op een andere manier gedaan? Heeft dat goed gewerkt? Als je het opnieuw zou moeten doen, zou je het dan anders doen? Laat het weten in een reactie!
